Cultuur

Na vier jaar in Soedan zou je toch denken dat ik de Soedaneze cultuur aarrdig zou begrijpen...Helaas. Van de week werd het mij weer even helemaal duidelijk dat je een cultuur kunt leren kennen, maar helemaal begrijpen is haast onmogelijk.

Op dinsdag middag komt Jonelle bij mij. Ze heeft net gesproken met Asha (niet haar echte naam). Asha werkt sinds een paar maanden bij ons als kok. Ze doet haar werk goed en is vriendelijk naar de mensen met wie ze werkt. Haar relatie met haar leidinggevende (Ahmed) is echter niet zo geweldig. Dat was mij al wel opgevallen, maar ik kon er niet achter komen waarom dat zo was. Tot die middag. Asha had Jonelle verteld dat Ahmed haar buiten werktijd om had opgebeld en gevraagd had om hem gezelschap te houden. Ahmed’s vrouw en kinderen zijn ver weg in de hoofdstad en Ahmed is eenzaam. Asha weigert om op dat verzoek in te gaan en sindsdien is de relatie tussen hun gespannen. Ahmed heeft zelfs al eens voorgesteld om haar te ontslaan, iets wat ik niet goedgekeurd had omdat hij geen goede reden gaf. Nu wordt mij het een en ander duideljijk.
Ik vraag aan Jonelle of ze weet of Ahmed ook andere koks/ schoonmakers benadert heeft. Na wat gevraag hier en daar komen we er achter dat Ahmed in elk geval nog een andere kok op een ongepaste manier benadert heeft. Ook al is dit buiten kantoor tijd gebeurd, Ahmed heeft zijn positie als leidinggevende misbruikt en daarnaast is dit absoluut ongepast in de Soedaneze cultuur (zoveel weet ik dan wel weer van de cultuur af). Het wordt tijd voor een hartig woordje met Ahmed!

De volgende dag heb ik een gesprek met Ahmed en het kost mij aardig wat moeite om hem te overtuigen van het feit dat wat hij gedaan heeft fout was. Ik kan dit niet goedkeuren en ik vraag me af of ik hem op staande voet moet ontslaan. Ik besluit dat ik daar een nachtje over moet slapen en stuur Ahmed naar huis. Ik vraag hem om na te denken of hij nog voor Medair kan blijven werken en nog steeds achter de waarden van Medair staat, waar integriteit en waardigheid er twee van zijn. Ik vraag hem ook om op zondag weer terug te komen naar kantoor en zeg dat ik dan mijn besluit zal hebben genomen of hij bij Medair kan blijven werken.
Nog geen uur later komt Hatim mijn kantoor binnen. Hatim werkt al een aantal jaren bij Medair en is een van de personen die ik normaal gesproken om advies zou vragen as het om bijvoorbeeld culturele verschillen gaat. Maar ik probeer deze situatie met vertrouwen te behandelen en dus vraag ik geen andere nationale staff om advies. Mijn voornemen om er met niet te veel mensen over te praten, heeft niet zoveel zin. Hatim heeft er al van gehoord en komt me ongevraagd advies geven. Ahmed heeft hem gebeld en de situatie uitgelegd. Ahmed voelt zich al beroerd omdat ik hem naar huis heb gestuurd, maar Hatim maakt me duidelijk dat wat Ahmed gedaan heeft totaal verkeerd is en niet geaccepteerd wordt. Maar, mensen verdienen een tweede kans en als vriend vraagt Hatim mij om Ahmed een tweede kans te geven. Ik geef aan dat ik nog geen beslissing genomen heb en daar de komende dagen over na ga denken.

Donderdag ben ik een dagje op veld bezoek en heb ik dus geen mogelijkheid om hier verder over na te denken. Vrijdag is een vrije dag, maar tegen het middag uur wordt ik gebeld door Hatim. Hij vraagt of hij langs kan komen met nog een aantal collega’s. We hebben wel vaker staff bij ons op bezoek en ik verwacht dat hij komt voor de gezelligheid. Aan het eind van de middag komen ze aan en ik zie de serieuze gezichten en ik weet gelijk dat ze niet komen voor de gezelligheid. Hatim valt met de deur in huis. Ze zijn hier als vrienden van Ahmed en allemaal erkennen ze dat wat Ahmed gedaan heeft onacceptabel is en ze hebben daar veel met Ahmed over gesproken. Hatim halat terecht de Medair waarden aan en spreekt over ‘geloof’. We geloven allemaal in God en we geloven dat God/ Allah vergeeft en mensen een tweede kans geeft. Als mensen moeten we dat ook doen. Hatim geeft ook aan dat dit hele voorval nooit gerapporteerd had moeten worden. In de Soedaneze cultuur worden dingen onderling opgelost en een zogenaamde ‘judiya’ had moeten plaats vinden. Een judiya is de traditionele manier om problemen op te lossen. De verschillende sheiks, umda’s en fursha’s (tradiotionele leiders) komen bij elkaar, vaak onder een aangewezen boom in een gebied, en samen wordt het probleem opgelost.
We praten hier nog lang over door en ik probeer het te begrijpen. Zijn onze culturen echt zo verschillend? De rechten van vrouwen worden niet altijd even goed gerespecteerd in Soedan en dat maakt misschien wel dat ik automatisch Asha gelijk geef. Misschien ook niet helemaal terecht. Maar ik blijf er van overtuigd dat Asha het juiste gedaan heeft door het te rapporteren. De mannelijke collega’s blijven daar een ander idee over houden en lijken nu de schuld op Asha te schuiven.

Zondag komt en ik begin het gesprek met Ahmed. Ik vraag of Ahmed wil dat iemand bij dit gesprek aanwezig is als getuige aan zijn kant. Hij neemt dat met beide handen aan en vraagt of Hatim anawezig kan zijn. Ahmed spreekt vloeiend Engels, maar vraagt of hij dit gesprek in het Arabisch kan doen. Hij is erg emotioneel en is bang voor zijn baan. Hij heeft inmiddels begrepen dat als ik hem ontsla, dat hij dan het een en ander heeft uit te leggen naar zijn vrouw. Dus niet alleen zijn baan staat op het spel, maar ook zijn huwelijk. We hebben een lang gesprek en hij beloofd dat hij alles zal doen om het vertrouwen weer op te bouwen. Ik ben niet helemaal overtuigd, maar heb ook geen vrede met hem ontslaan. Dus besluit ik om hem een tweede kans te geven, weliswaar in een andere rol. Hij zal geen leidinggevende meer zijn en ik maak het erg duidelijk dat er geen derde kans is. Ahmed is duidelijk opgelucht, maar ik ben nog niet klaar. Ik vraag aan Hatim om de andere mannen te halen die op vrijdag voor Ahmed gepleit hebben. Mijn kantoor is vol met vijf mannen, mannen die ik erg respecteer om hun werk, maar ook om wie ze zijn. Mannen die ik regelmatig om advies heb gevraagd. Maar nu moet mij toch echt wat van het hart. Want in dit hele gebeuren hebben ze de schuld op Asha geschoven (omdat ze geraporteerd heeft) en Ahmed lijkt er makkelijk van af te komen. We komen niet helemaal op een lijn en ik ben gefrustreerd met hun argumenten. Wat zou ik graag de cultuur willen veranderen...Respect en waardigheid voor vrouwen en een cultuur waarin we intimidatie en mis management kunnen rapporteren. Ik weet wel dat ik een cultuur niet verander in een gesprek, maar ik zou graag anders willen....
Aan het eind van de dag komt Hatim naar me toe en bedankt mij voor hoe ik dit gemanaged heb en voor het feit dat ik Ahmed nog een kans geef. Hij zegt ook dat ze als vrienden heel wat te bepraten hebben vanavond. Heel misschien hebben mijn argumenten toch nog ergens een beetje effect en verandert er iets in hoe deze mannen naar vrouwen kijken....

Inmiddels ben ik op weg naar Nederland. Ik hoop woensdag ochtend vroeg aan te komen en een dag of 10 in Nederland te zijn. Ik ben dan bereikbaar op 06 555 40345 en mijn email adres: rhonda.eikelboom@gmail.com